شان نزول آیات قرآن: برگرفته از تفسیر نمونه

تدوین: محمدجعفر امامی

شان نزول آیات قرآن، مجموعه‌ای از شان نزول‌های آیات و سوره‌های قرآن کریم است که از تفسیر نمونه حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی گزینش شده است. این اثر به زبان فارسی، توسط محمدجعفر امامی تدوین شده است. کتاب، در چهارده فصل تنظیم شده است که در آن به ترتیب از سوره بقره و آل عمران و سوره نساء تا سوره‌های کافرون و اخلاص و فلق، اسباب و موجبات نزول آیات با استناد به متون روایی معتبر ذکر شده است.
آیت‌الله مکارم شیرازی در مقدمه‌ای بر این کتاب می‌نویسد:
«می‌دانیم قرآن مجید به‌صورت تدریجی در ۲۳ سال، به‌مناسبت‌های مختلف نازل شده است که مفسران آنها را «شان نزول» می‌نامند. به دست آوردن این مناسبت‌ها تاثیر مهمی در فهم معانی و محتوای این آیات و رفع هرگونه ابهام دارد؛ حتی در بعضی از موارد اگر شان نزول‌ها از ما گرفته شود، اجمال و ابهام بر معنی آیه حاکم می‌گردد.
به همین دلیل از قدیم‌الایام علمای تفسیر تلاش فراوان در به دست آوردن این شان نزول‌ها کرده‌اند و آنها را در کتب تفسیر و گاه در کتاب مستقل جمع‌آوری نموده‌اند.
افسوس که علمای اسلام در قرن اوّل ظهور این آئین که این شان نزول‌ها روشن بود تلاش کافی برای حفظ و نقل آن نکردند و مقداری از آنها از دسترس ما خارج شده است. ولی آنچه امروز در اختیار ماست، باز مقدار قابل ملاحظه و پرارزشی است که باید آنها را در تفسیر آیات قرآن مغتنم شمرد.
ما در «تفسیر نمونه» تا آنجا که میسر بود به نقل این شان نزول‌ها و استفاده از آنها در تفسیر آیات کوشیده‌ایم؛ بدیهی است گردآوری همه آنها و چینش آن در کنار هم، به علمای تفسیر بینش بیشتر و به توده‌های مردم آگاهی خوبی برای بررسی و فهم آیات قرآن خواهد داد.
اکنون خوشوقتیم که فاضل ارجمند و دانشمند گرامی و پرتلاش، جناب حجت‌الاسلام آقای امامی (دامت تائیداته) دامن همّت به کمر زده و این شان نزول‌ها را با سلیقه خاص و به‌صورت جالبی گردآوری و تبیین کرده و در دسترس عموم قرار داده است»